โต๊ะจีน (ภาษาอังกฤษ: Chinese banquet หรือ Chinese Dinner) คือ มาจากวัฒนธรรมการกินอาหารคนจีน คนจีนมักอยู่กันเป็นครอบครัวใหญ่ ทำให้เกิดวัฒนธรรมการกินอาหารร่วมกันแบบนั่งล้อมโต๊ะพร้อมหน้า แตกต่างจากคนไทยที่นั่งกินบนพื้น ในสมัยก่อน ระหว่างนั้นจะมีการสอนลูกหลานให้มีความรักใคร่กลมเกลียวกันในหมู่ญาติพี่น้อง แต่หากกินในหมู่เพื่อนฝูง ก็จะใช้ช่วงเวลานี้สนทนากันถามสารทุกข์สุกดิบ บ้างก็ใช้โอกาสนี้เจรจาต่อรองทางธุรกิจไปในตัว เป็นวัฒนธรรมจีนที่สืบกันต่อมาอย่างยาวนาน
โต๊ะจีน
จุดเริ่มต้นของการกินโต๊ะจีน สันนิษฐานว่าน่าจะมาจากวัฒนธรรมในการทานอาหารของคนจีน เพราะคนจีนมักอยู่กันเป็นครอบครัวใหญ่ และมักอยู่อาศัยในบ้านเดียวกัน เป็นลักษณะที่เรียกว่า “กงสี” ทำให้เกิดวัฒนธรรมการทานอาหารร่วมกันแบบนั่งล้อมโต๊ะพร้อมหน้ากันในหมู่ญาติ พี่น้อง มีข้อสันนิษฐานอีกว่าที่คนจีนมักใช้โต๊ะกลมเป็นโต๊ะอาหาร แทนที่จะเป็นโต๊ะทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าแบบที่นิยมใช้ในชาติตะวันตก
อาหารบนโต๊ะจีนมีหลากหลาย และใช้ตะเกียบเป็นอุปกรณ์ในการทานเป็นหลัก อาหารที่ทานกันบนโต๊ะจีนจะเป็นอาหารที่ปรุงสำเร็จพร้อมรับประทานได้ทันที ตามหลักของเต๋า คือ ความพอดี อาหารทุกอย่างจะถูกคำนึงถึงเรื่องรสชาติและความสมดุล
ความหมายของอาหารโต๊ะจีน
โต๊ะจีนประกอบด้วยอาหาร 8-10 อย่าง เพราะเลข 8-9-10 เป็นเลขมงคล ส่วนเลขที่ไม่เป็นมงคลคือเลข 4 เขียนว่า 四 ออกเสียงว่า ‘ซื่อ’ แปลว่า ‘สี่’ ซึ่งพ้องกับคำว่า 死 ออกเสียงว่า “สื่อ” แปลว่า “ตาย” สำหรับอาหารที่อยู่บนโต๊ะก็มีความหมายที่เป็นมงคลเช่นกัน
โต๊ะจีนประกอบด้วย
โต๊ะจีนปกติจะมีแขกนั่ง 10 คนต่อโต๊ะ เพราะว่าแขกจะได้ตักอาหารได้อย่างถนัดมือ บนโต๊ะก็จะถูกจัดเตรียมอุปกรณ์การรับประทานอาหาร เช่น ตะเกียบ ช้อน ถ้วย จานรอง แก้วน้ำ และผ้ากันเปื้อน อาหารแบ่งออกเป็นกลุ่มตามลำดับการเสิร์ฟ ดังนี้
ออร์เดิร์ฟ
อาหารรองท้องเรียกน้ำย่อย
ซุปน้ำข้น
บำรุงร่างกายอย่าง ซุปหูฉลาม และ ซุปกระเพาะปลา
กับข้าว
จากเนื้อสัตว์มงคล เช่น
- หมู สื่อถึงความมั่งคั่ง กินดีอยู่ดี
- กุ้ง สื่อถึง มังกร ความมีอำนาจ ลาภ ยศ เงินทองไหลมาเทมา
- ไก่ ตัวแทนของหงส์ หมายถึงความก้าวหน้า
- เป็ด เป็นมงคลของชีวิต ทำให้ชีวิตมีแต่สันติ ร่มเย็น
- ปลา มีความมงคลในเรื่องเงิน ๆ ทอง ๆ ทำให้มีเงินเหลือกินเหลือใช้
ซุปใส
ซุปใส จัดมาล้างปาก ดับความเลี่ยน
เมนูอิ่ม
เมนูอิ่มมาอยู่ลำดับหลังสุดเนื่องมาจากความเชื่อของชาวจีนที่จะต้องเลี้ยงดูแขกอย่างดี จึงจัดอาหารดี ๆ มาก่อน และส่งท้ายด้วยเมนูหนัก ๆ สำหรับแขกที่ยังไม่อิ่ม
ของหวาน
ของหวานจะทำให้ชีวิตปราศจากความขมขื่น
มารยาทบนโต๊ะจีน
ฐานะแขก
ในฐานะแขกผู้มาเยือน ไม่ควรรับประทานหรือดื่มเครื่องดื่มก่อนเจ้าบ้านเด็ดขาด ตามธรรมเนียมของชาวจีนเจ้าบ้านจะเริ่มต้นด้วยการเสิร์ฟอาหารแก่หัวหน้าแขกที่มาเยือนรวมถึงแขกที่นั่งใกล้ ๆ อีก 1 หรือ 2 คน จากนั้นก็จะกล่าวเชิญให้แขกเริ่มรับประทานอาหารได้ ในตอนนี้เองที่เราจะได้รับอนุญาตให้สามารถตักอาหารได้
ชิมอาหารให้ครบ
ชิมอาหารให้ครบทุกอย่างที่อยู่บนโต๊ะ ตามธรรมเนียมจีนถือว่าเป็นเรื่องที่เสียมารยาทมากหากเราจะไม่แตะต้องอาหารจานใดจานหนึ่งเลย เพราะเจ้าภาพจะมองมาที่คุณเพื่อเฝ้าดูปฎิกิริยาที่มีต่ออาหารบนโต๊ะ ดังนั้นการลองชิมอาหารทุกอย่างจึงเป็นการให้เกียรติอย่างหนึ่ง แม้ว่าอาหารที่ว่านั้นจะเป็นแมงป่องทอดขึ้นชื่อหรือซุปงูก็ตาม
ถามก่อนตัก
ถามเพื่อนร่วมโต๊ะก่อนตักอาหารหรือเติมน้ำให้ตัวเองเสมอ เพราะไม่อย่างนั้นคุณอาจถูกมองว่าเป็นพวกตะกละตะกลามที่ไร้มารยาทเอาได้ หากเอาแต่ตักอาหารหรือรินน้ำให้ตัวเองก่อน อย่างไรก็ตามหากคุณต้องการรินน้ำชาเพิ่มแต่เพื่อนร่วมโต๊ะติดการพูดคุยกันอยู่ ขอแนะนำให้คุณรินน้ำชาให้อีกฝ่ายได้เลยโดยไม่จำเป็นต้องเข้าไปถามเพื่อขัดการพูดคุยนั้น เพื่อนร่วมโต๊ะจะเห็นการกระทำอันมีน้ำใจนั้นและอาจแสดงออกแทนคำขอบคุณด้วยการพยักหน้าหรือใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางเคาะโต๊ะเบา ๆ
ไม่ควรยกจานส่งต่อ
ไม่ควรยกจานอาหารที่วางอยู่บนโต๊ะหรือยกจานอาหารส่งต่อให้คนอื่น แม้ว่าอาหารจานนั้นจะอยู่ไกลออกไปอีกฝั่งของโต๊ะ สิ่งที่ควรทำคือ หากเราต้องการเอื้อมไปตักอาหารจานนั้น ควรเก็บปลายตะเกียบหรือปลายช้อนขณะยื่นมือออกไปแล้วค่อยใช้ตักหรือคีบเมื่อถึงจานนั้น ในปัจจุบันโต๊ะรับประทานแบบจีนจึงมีการออกแบบแบบหมุนขึ้นมา
ไม่ควรกินจนเกลี้ยง
กินจนเกลี้ยงจานถือเป็นการดูถูกเจ้าบ้าน เพราะมันอาจถูกแปลความหมายไปว่าเขา/เธอเสิร์ฟอาหารให้น้อยเกินไป ไม่เพียงพอต่อความต้องการของแขกโดยเฉพาะอย่างยิ่งหากนั้นเป็นจานที่สอง แต่ในขณะเดียวกันการเหลืออาหารไว้ในจานเยอะเกินไปก็ถือว่าไม่สุภาพเช่นกัน ดังนั้นควรเหลืออาหารเพียงน้อยไว้ในจานเมื่อรู้สึกอิ่ม เพราะจะเป็นการบอกนัย ๆ ว่าเราไม่ต้องการเติมอาหารแล้วและอาหารนั้นอร่อยมาก
ไม่ควรเป็นคนตักอาหารชิ้นสุดท้าย
ไม่ควรเป็นคนตักอาหารชิ้นสุดท้ายในจานนั้น ๆ เด็ดขาด ชาวจีนมองว่าเป็นเรื่องโชคร้ายและยังมองอีกว่าคนที่ตักชิ้นสุดท้ายเป็นคนตะกละและหิวตลอดเวลา เพราะหน้าที่ของเจ้าบ้านจะคอยตรวจสอบอาหารทุกจาน และเมื่อจานใดเหลือชิ้นสุดท้ายเจ้าภาพจะเป็นผู้เสนอให้แขกตักชิ้นนั้นก่อนจะนำไปเก็บ
อย่าวางตะเกียบไว้บนถ้วย
อย่าวางตะเกียบไว้บนถ้วย หรือทิ้งไว้ในถ้วยเมื่อทานเสร็จ เพราะถือว่าไม่สุภาพและเป็นเรื่องของโชคร้าย แต่ควรวางไว้บนที่วางตะเกียบ นอกจากนี้การทำตะเกียบตกก็ถือว่าเป็นโชคร้ายเช่นกัน อีกสิ่งที่ไม่ควรทำและถือว่าไม่สุภาพคือการปักตะเกียบไว้บนข้าว เพราะถือว่าตะเกียบถูกใช้ประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ นั้นเอง
ไม่ควรเจรจาธุรกิจบนโต๊ะอาหาร
การเจรจาธุรกิจจะไม่ทำบนโต๊ะอาหาร โดยทั่วไปบนโต๊ะอาหารตามธรรมเนียมจีน เรื่องที่พูดคุยกันจะเป็นเรื่องที่สบาย ๆ เช่น ศิลปะแบบจีน อาหาร สุขภาพของคนในครอบครัวและการถามไถ่สารทุกข์สุขดิบ มากกว่าที่จะพูดคุยกันเรื่องการเมืองหรือศาสนา
ยกแก้วร่วมยินดีควรใช้สองมือ
การยกแก้วร่วมยินดีควรใช้สองมือเพื่อแสดงความเคารพ ตามธรรมเนียมจีนการยกแก้วร่วมยินดีอาจเกิดขึ้นทั้งโต๊ะหรือกับแขกคนใดคนหนึ่งบนโต๊ะ การยกแก้วควรใช้ทั้งสองมือเพื่อเป็นการแสดงความเคารพและควรดื่มให้หมดแก้ว หากใช้มือเดียวควรเป็นมือข้างขวา ควรมองตาผู้ร่วมแสดงความยินดีและธรรมเนียมจีนไม่มีการชนแก้ว
รับประทานผลไม้ปิดท้าย
การเสิร์ฟผลไม้ถือเป็นการปิดท้ายการรับประทานอาหาร ตามปกติแขกมักจะอยู่ต่อไม่นานหลังจากรับประทานอาหารเสร็จ และอาจอยู่ต่ออีกสักเล็กน้อยเพื่อรับประทานผลไม้ปิดท้าย
