100+ สํานวน สุภาษิต คําพังเพยไทย พร้อมความหมาย!

สํานวนสุภาษิตไทยและคำพังเพยไทยเปรียบเสมือนเพชรน้ำเอกในขุมทรัพย์ทางภาษาของไทย สะท้อนถึงวัฒนธรรม ค่านิยม และภูมิปัญญาที่สั่งสมมาแต่โบราณ แต่ละคำแต่ละวลีล้วนมีความหมายลึกซึ้ง และแฝงไว้ด้วยข้อคิดที่เป็นประโยชน์ในการดำเนินชีวิต บทความนี้จะพาทุกท่านไปสำรวจ 100+ สํานวนสุภาษิตและคำพังเพยไทยที่ใช้กันบ่อย พร้อมทั้งความหมายและที่มา เพื่อให้เราได้เรียนรู้และนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม

สำนวน คืออะไร?

สำนวน คือ ถ้อยคำหรือข้อความที่กล่าวสืบต่อกันมาช้านาน มีความหมายไม่ตรงตามตัวอักษร แต่ต้องอาศัยการตีความเพื่อให้เข้าใจความหมายที่แท้จริง สำนวนมักใช้ในการเปรียบเทียบเพื่อสื่อความหมายในเชิงนามธรรม หรือเพื่อสร้างความลึกซึ้งให้กับการสื่อสาร

ตัวอย่างเช่น:

• หนีเสือปะจระเข้: เปรียบเทียบสถานการณ์ที่หลีกเลี่ยงปัญหาหนึ่ง แต่กลับต้องเผชิญกับปัญหาที่ร้ายแรงกว่า
• น้ำขึ้นให้รีบตัก: เปรียบเทียบโอกาสที่ดีที่ควรจะรีบคว้าเอาไว้
• หมาเห่าใบตองแห้ง: เปรียบเทียบคนที่เก่งแต่พูด แต่ไม่สามารถลงมือทำได้จริง

สุภาษิต คืออะไร?

สุภาษิต คือ ถ้อยคำหรือข้อความที่เป็นคติเตือนใจ สั่งสอนให้ประพฤติหรือไม่ประพฤติอย่างใดอย่างหนึ่ง สุภาษิตมักมีที่มาจากคำสอนทางพระพุทธศาสนา หรือจากประสบการณ์ชีวิตของคนไทย

ตัวอย่างเช่น:

• ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว: สอนให้ทำความดี และหลีกเลี่ยงการทำความชั่ว
• รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี: สอนให้ดูแลเอาใจใส่สิ่งที่รัก และอบรมสั่งสอนบุตรหลาน
• มีสลึงพึงบรรจบให้ครบบาท: สอนให้รู้จักออมเงิน และใช้จ่ายอย่างประหยัด

คำพังเพย คืออะไร?

คำพังเพย คือ ถ้อยคำที่กล่าวเพื่อให้ตีความเข้ากับบริบทหรือสถานการณ์ มักจะกล่าวถึงพฤติกรรม หรือสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัว คำพังเพยมักมีที่มาจากตำนาน วรรณคดี หรือนิทาน

ตัวอย่างเช่น:

• หนามยอกเอาหนามบ่ง: เปรียบเทียบการแก้ปัญหาด้วยวิธีการที่คล้ายคลึงกับปัญหา
• เขียนเสือให้วัวกลัว: เปรียบเทียบการขู่ให้กลัวโดยใช้สิ่งที่น่ากลัวกว่า
• ช้างตายทั้งตัว เอาใบบัวปิดไม่มิด: เปรียบเทียบความผิดที่ใหญ่หลวง ไม่สามารถปกปิดได้

ความสำคัญของสุภาษิตและคำพังเพย

สุภาษิตและคำพังเพยมีบทบาทสำคัญในการสื่อสารของคนไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณ เป็นเครื่องมือที่ใช้ถ่ายทอดความรู้ คติสอนใจ ประสบการณ์ และข้อคิดเตือนใจจากรุ่นสู่รุ่น นอกจากนี้ ยังช่วยให้การสื่อสารมีสีสัน น่าสนใจ และเข้าใจง่ายขึ้นด้วยการเปรียบเทียบเชิงภาพพจน์

100+ สํานวน สุภาษิต คําพังเพยไทย พร้อมความหมาย

สำนวนสุภาษิตไทยเปรียบเสมือนเพชรน้ำงามที่ตกทอดจากรุ่นสู่รุ่น สะท้อนวิถีชีวิต ภูมิปัญญา และคติสอนใจของคนไทยมาอย่างยาวนาน แม้กาลเวลาจะเปลี่ยนไป แต่คุณค่าของสำนวนเหล่านี้กลับไม่เคยจางหายไปไหน ตรงกันข้าม กลับยิ่งทวีความสำคัญในการสื่อสารยุคปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความเร่งรีบและเทคโนโลยี

1. หนีเสือปะจระเข้ หมายถึง หนีปัญหาหนึ่ง ไปเจออีกปัญหาหนึ่งที่หนักกว่าเดิม
2. พิมเสนแลกเกลือ หมายถึง เสียเปรียบอย่างมาก
3. เหยียบเรือสองแคม หมายถึง สองใจ ไม่เด็ดขาด
4. จับปลาสองมือ หมายถึง ทำหลายสิ่งพร้อมกัน จนอาจทำได้ไม่ดีสักอย่าง
5. ช้างตายทั้งตัว เอาใบบัวมาปิด หมายถึง ปิดบังความผิดร้ายแรง
6. อดเปรี้ยวไว้กินหวาน หมายถึง อดทนต่อความลำบากในปัจจุบัน เพื่อความสุขในอนาคต
7. ปลาหมอตายเพราะปาก หมายถึง พูดมากอาจนำภัยมาสู่ตนเอง
8. ปิดทองหลังพระ หมายถึง ทำความดีโดยไม่หวังสิ่งตอบแทน
9. ช้าๆ ได้พร้าเล่มงาม หมายถึง ทำอะไรด้วยความรอบคอบ ไม่รีบร้อน จะได้ผลลัพธ์ที่ดี
10. ยิ่งเรียนยิ่งโง่ ยิ่งโตยิ่งเซ่อ หมายถึง คนที่ไม่รู้จักพัฒนาตนเอง
11. กาในฝูงหงส์ หมายถึง คนที่ด้อยกว่าอยู่ในกลุ่มคนที่เหนือกว่า
12. น้ำขึ้นให้รีบตัก หมายถึง ควรรีบทำเมื่อมีโอกาส
13. เข้าเมืองตาหลิ่วต้องหลิ่วตาตาม หมายถึง ต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมหรือสถานการณ์ที่เป็นอยู่
14. เหมือนงมเข็มในมหาสมุทร หมายถึง หาสิ่งที่ต้องการได้ยากมาก
15. ตกกระไดพลอยโจน หมายถึง ตัดสินใจทำอะไรลงไปเพราะสถานการณ์บังคับ
16. หุงข้าวประชดหมา ปิ้งปลาประชดแมว หมายถึง ทำอะไรเพื่อประชดคนอื่น
17. สี่เท้ายังรู้พลาด นักปราชญ์ยังรู้พลั้ง หมายถึง คนเราผิดพลาดกันได้
18. หนามยอกเอาหนามบ่ง หมายถึง แก้ปัญหาด้วยวิธีการเดียวกัน
19. หมาเห่าใบตองแห้ง หมายถึง คนที่เก่งแต่พูด แต่ไม่ลงมือทำ
20. อาบน้ำร้อนมาก่อน หมายถึง มีประสบการณ์มากกว่า
21. เพชรตัดเพชร หมายถึง คนเก่งต่อสู้กัน
22. น้ำเชี่ยวอย่าขวางเรือ หมายถึง อย่าขัดขวางผู้มีอำนาจ
23. เรือล่มเมื่อจอด ตาบอดเมื่อแก่ หมายถึง คนเราถึงคราวตกต่ำเมื่อไรก็ได้
24. นกน้อยทำรังแต่พอตัว หมายถึง ให้รู้จักประมาณตน ทำอะไรให้เหมาะสมกับฐานะ
25. ไม้แก่ดัดยาก หมายถึง คนแก่แก้ไขนิสัยยาก
26. ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ หมายถึง พิจารณาสิ่งต่างๆ ให้รอบคอบ
27. พูดเป็นต่อยหอย หมายถึง พูดจาไพเราะอ่อนหวาน
28. รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี หมายถึง ต้องสั่งสอนอบรมลูกหลานให้เป็นคนดี
29. น้ำลดตอผุด หมายถึง ความจริงปรากฏเมื่อสถานการณ์เปลี่ยนไป
30. ผักชีโรยหน้า หมายถึง ทำดีเพียงผิวเผิน
31. งมเข็มในมหาสมุทร หมายถึง หาสิ่งที่เป็นไปไม่ได้
32. จอดเรือไม่ดูท่า หมายถึง ทำอะไรโดยไม่คิด
33. ตบหัวแล้วลูบหลัง หมายถึง ทำให้เสียใจแล้วมาปลอบ
34. เนื้อไม่ได้กิน หนังไม่ได้รองนั่ง เอากระดูกมาแขวนคอ หมายถึง ได้รับแต่ความเดือดร้อน
35. รู้หลบเป็นปีก รู้หลีกเป็นหาง หมายถึง รู้จักเอาตัวรอดจากสถานการณ์ต่างๆ
36. กาคาบพริก หมายถึง พูดหรือทำอะไรไม่คิด
37. เขียนเสือให้วัวกลัว หมายถึง ทำให้คนอื่นเกรงกลัว ทั้งที่ตนไม่มีอำนาจ
38. ฝนตกไม่ทั่วฟ้า หมายถึง ทำอะไรไม่เสมอภาค ไม่เท่าเทียมกัน
39. มาเหนือเมฆ หมายถึง ทำสิ่งที่เหนือความคาดหมาย
40. ลงเรือลำเดียวกัน หมายถึง ร่วมทุกข์ร่วมสุขด้วยกัน
41. งมเข็มในมหาสมุทร หมายถึง ทำสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ ยากที่จะสำเร็จ
42. งมเงื่อน หมายถึง ทำเรื่องง่ายให้เป็นเรื่องยาก
43. หว่านพืชหวังผล หมายถึง ทำสิ่งใดก็หวังผลตอบแทน
44. มีสลึงพึงบรรจบให้ครบบาท หมายถึง รู้จักเก็บออม แม้มีน้อยก็จะเพิ่มพูนขึ้น
45. กระต่ายหมายจันทร์ หมายถึง หวังสิ่งที่เป็นไปไม่ได้
46. เสน่ห์ปลายจวักผัวรักจนตาย หมายถึง ผู้ที่ทำอาหารอร่อยมักเป็นที่รักใคร่
47. ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก หมายถึง พูดอย่างทำอย่าง
48. ดินพอกหางหมู หมายถึง ปัญหาเล็กน้อยที่สะสมจนกลายเป็นปัญหาใหญ่
49. ความวัวไม่ทันหาย ความควายเข้ามาแทรก หมายถึง เกิดเรื่องร้ายซ้ำซ้อน
50. มะพร้าวห้าวไปขายสวน หมายถึง เอาสิ่งที่มีอยู่แล้วไปเสนอคนที่เขามีอยู่แล้ว
51. งมลิง หมายถึง ทำอะไรโดยไม่รู้วิธีที่ถูกต้อง
52. เอาหูไปนา เอาตาไปไร่ หมายถึง ทำเป็นไม่สนใจ
53. กบในกะลาครอบ หมายถึง คนที่ไม่รู้จักโลกกว้าง คิดว่าตนเองเก่ง
54. ปลาใหญ่กินปลาเล็ก หมายถึง คนที่มีอำนาจมากกว่ามักเอาเปรียบคนที่อ่อนแอกว่า
55. ย้อมแมวขาย หมายถึง หลอกลวง
56. สิบเบี้ยใกล้มือ หมายถึง ของใกล้ตัวมีค่ากว่าของไกลตัว
57. ไฟในอย่านำออก ไฟนอกอย่านำเข้า หมายถึง อย่าทำให้เรื่องในบ้านลุกลามไปภายนอก
58. เงียบเป็นเป่าสาก หมายถึง เงียบมากผิดปกติ
59. ชักใบให้เรือเสีย หมายถึง พูดหรือทำอะไรที่ทำให้เรื่องแย่ลง
60. รีดเลือดกับปู หมายถึง บังคับเอาจากคนที่ไม่มี
61. น้ำขึ้นให้รีบตัก หมายถึง ควรรีบฉวยโอกาสเมื่อมีมาถึง
62. วัวหายล้อมคอก หมายถึง แก้ไขปัญหาหลังเกิดเหตุการณ์แล้ว
63. เอาไม้ซีกไปงัดไม้ซุง หมายถึง สู้คนที่เหนือกว่า
64. ขี่ช้างจับตั๊กแตน หมายถึง ทำเรื่องใหญ่แต่ได้ผลเล็กน้อย ไม่คุ้มค่า
65. เล่นกับหมา หมาเลียปาก เล่นกับสาก สากต่อยหัว หมายถึง เลือกคบคนให้ดี เพราะจะได้รับผลตามนั้น
66. ขายผ้าเอาหน้ารอด หมายถึง ทำอะไรก็ได้เพื่อรักษาชื่อเสียงของตนไว้
67. เหมือนฟ้ากับเหว หมายถึง แตกต่างกันอย่างมาก
68. หมาหวงก้าง หมายถึง หวงสิ่งของ
69. เห็นช้างขี้ขี้ตามช้าง หมายถึง ทำตามผู้อื่นโดยไม่ไตร่ตรอง
70. ดูตาม้าตาเรือ หมายถึง คอยสังเกตการณ์
71. สอนจระเข้ให้ว่ายน้ำ หมายถึง สอนคนที่เก่งกว่า
72. ขวานผ่าซาก หมายถึง คนที่พูดตรงเกินไป ไม่ถนอมน้ำใจผู้อื่น
73. ตักน้ำรดหัวตอ หมายถึง ทำคุณคนไม่ขึ้น
74. เสี้ยมเขาควายให้ชนกัน หมายถึง ยุยงให้คนทะเลาะกัน
75. ยิ่งเกลียดก็ยิ่งเจอ หมายถึง สิ่งที่ไม่อยากเจอมักจะเกิดขึ้น
76. อ้อยเข้าปากช้าง หมายถึง สิ่งที่ได้มาง่าย ๆ ก็เสียไปง่าย ๆ
77. น้ำผึ้งหยดเดียว หมายถึง เรื่องเล็กน้อยที่ทำให้เสียหายทั้งหมด
78. ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง หมายถึง ตำหนิผู้อื่น แต่ตนเองก็ทำ
79. นับถือเป็นสรณะ หมายถึง ยึดมั่นเป็นที่พึ่ง
80. ชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน หมายถึง สร้างปัญหาให้ตัวเองโดยไม่จำเป็น
81. สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น หมายถึง ต้องพิสูจน์ด้วยตนเอง จึงจะรู้ความจริง
82. ใกล้เกลือกินด่าง หมายถึง ละเลยสิ่งที่มีค่า
83. ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ หมายถึง ต่างฝ่ายต่างรู้ความลับของกันและกัน
84. ไข่ในหิน หมายถึง ถูกรักและดูแลอย่างดี
85. เหล็กสันหลังวาฬ หมายถึง คนที่คอยให้กำลังใจ
86. กงเกวียนกำเกวียน หมายถึง ทำอะไรกับใครไว้ ย่อมได้รับผลกรรมนั้น
87. ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง หมายถึง คนเราต้องรู้จักดูแลตัวเอง
88. วัวสันหลังหวะ หมายถึง คนที่ถูกเอาเปรียบอยู่เสมอ
89. รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง หมายถึง คนที่ไม่ยอมรับผิด
90. คบคนพาลพาลพาไปหาผิด คบบัณฑิตบัณฑิตพาไปหาผล หมายถึง การคบเพื่อนมีผลต่อชีวิต
91. ทำคุณบูชาโทษ หมายถึง ทำดีไม่ได้ดี
92. หอกข้างแคร่ หมายถึง ศัตรูที่ใกล้ตัว
93. เหมือนลิ้นกับฟัน หมายถึง คนที่อยู่ใกล้ชิดกันย่อมมีกระทบกระทั่งกันบ้างเป็นธรรมดา
94. ตีงูให้หลังหัก หมายถึง จัดการปัญหาให้เด็ดขาด
95. เหมือนน้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า หมายถึง ต่างฝ่ายต่างต้องพึ่งพาอาศัยกัน
96. หนามยอกเอาหนามบ่ง หมายถึง ใช้สิ่งที่เหมือนกันแก้ปัญหา
97. หนอนหนังสือ หมายถึง คนที่ชอบอ่านหนังสือ
98. เอาใจเขามาใส่ใจเรา หมายถึง คิดถึงจิตใจผู้อื่น
99. พูดไปสองไพเบี้ย นิ่งเสียตำลึงทอง หมายถึง การพูดน้อยแต่ได้ใจความดีกว่าพูดมากแต่ไร้สาระ
100. ปล่อยเสือเข้าป่า หมายถึง สร้างปัญหาที่แก้ไขยากในภายหลัง
101. เนื้อเข้าปากเสือ หมายถึง ตกอยู่ในอันตราย
102. ลางเนื้อชอบลางยา หมายถึง คนเราชอบต่างกัน
103. มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ หมายถึง ไม่ช่วยแล้วยังทำให้คนอื่นเสียงาน
104. เพื่อนกินหาง่าย เพื่อนตายหายาก หมายถึง เพื่อนแท้หาได้ยาก
105. หนามยอกเอาหนามบ่ง หมายถึง แก้ปัญหาด้วยวิธีการเดียวกันกับที่เคยใช้

สรุป

สุภาษิตและคำพังเพยเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่าของไทย เราควรช่วยกันอนุรักษ์และส่งต่อให้แก่คนรุ่นหลัง เพื่อให้ภูมิปัญญาเหล่านี้ยังคงอยู่คู่สังคมไทยตลอดไป