ภาษาไทยเป็นภาษาที่มีความงดงามและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว หนึ่งในนั้นคือการใช้คำราชาศัพท์ ซึ่งเป็นคำที่ใช้สำหรับเจ้านายและบุคคลชั้นสูง การเรียนรู้และใช้คำราชาศัพท์อย่างถูกต้องถือเป็นการแสดงความเคารพและให้เกียรติบุคคลเหล่านั้น
บทความนี้ได้รวบรวม 100+ คำราชาศัพท์ที่ควรรู้ พร้อมตารางสรุปเพื่อให้คุณสามารถเรียนรู้และจดจำได้ง่ายขึ้น ไม่ว่าคุณจะเป็นนักเรียน นักศึกษา หรือบุคคลทั่วไปที่สนใจในภาษาไทย การทำความเข้าใจและใช้คำราชาศัพท์อย่างเหมาะสมจะช่วยให้คุณสื่อสารได้อย่างมีประสิทธิภาพและสุภาพ
นอกจากนี้ บทความนี้ยังมีตัวอย่างการใช้คำราชาศัพท์ในสถานการณ์ต่างๆ เพื่อให้คุณสามารถนำไปปรับใช้ได้อย่างถูกต้องและมั่นใจ
คำราชาศัพท์คืออะไร?
คำราชาศัพท์ คือ คำพิเศษที่มีไว้ใช้สำหรับบุคคลที่เคารพ โดยเฉพาะพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศานุวงศ์ รวมถึงใช้ในโอกาสพิธีการ หรือการเขียนที่เป็นทางการ คำราชาศัพท์ส่วนมากมีที่มาจากภาษาบาลี สันสกฤต และเขมร
ทำไมต้องใช้คำราชาศัพท์
- แสดงความสุภาพและเคารพ: การใช้คำราชาศัพท์บ่งบอกถึงความสุภาพ ความอ่อนน้อม รวมถึงให้เกียรติแก่ผู้ที่เราพูดถึง โดยเฉพาะการสนทนากับผู้มีอาวุโส หรือเจ้านาย
- เพิ่มความงดงามทางภาษา: คำราชาศัพท์มักมีความสละสลวย ลื่นไหล ยิ่งนำมาเรียบเรียงเป็นประโยค ยิ่งสร้างความประทับใจให้กับผู้ฟังได้มากกว่าการใช้คำสามัญ
- เหมาะกับโอกาสทางการ: การใช้คำราชาศัพท์ในงานเขียน งานพิธีการ หรืองานสำคัญต่างๆ สร้างความสุภาพ แสดงถึงความพิถีพิถันในการใช้ภาษาไทยมากยิ่งขึ้น
หมวดหมู่ของคำราชาศัพท์
คำราชาศัพท์แบ่งออกได้หลากหลายหมวดหมู่ แต่ที่เราพบเห็นบ่อยมีดังนี้ค่ะ:
- อวัยวะต่างๆ ของร่างกาย เช่น พระเศียร (หัว), พระพักตร์ (หน้า), พระเนตร (ตา)
- การกระทำ เช่น เสวย (ทาน), บรรทม (นอน), สวรรคต (เสียชีวิต)
- สิ่งของเครื่องใช้ เช่น พระกระยาหาร (อาหาร), ฉลองพระองค์ (เสื้อผ้า), พระแท่น (เตียง)
ตารางคำราชาศัพท์หมวดร่างกาย
| คำราชาศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| พระเศียร | หัว, ศีรษะ |
| เส้นพระเจ้า | เส้นผมของพระมหากษัตริย์ |
| พระโมลี | มวยผม |
| พระนลาฏ | หน้าผาก |
| พระขนง, พระภมู | คิ้ว |
| พระเนตร, พระนัยนะ, พระจักษุ | ดวงตา |
| พระกนีนิกา, พระเนตรดารา | แก้วตา |
| ดวงพระเนตรดำ | ตาดำ |
| ดวงพระเนตรขาว | ตาขาว |
| พระโลมจักษุ, ขนพระเนตร | ขนตา |
| พระอัสสุธารา, พระอัสสุชล, น้ำพระเนตร | น้ำตา |
| พระนาสิก | จมูก |
| สันพระนาสิก, สันพระนาสา | สันจมูก |
| พระโลมนาสิก, ขนพระนาสิก | ขนจมูก |
| พระมังสา | เนื้อ |
| พระมัสสุ | หนวด |
| พระปัสสาสะ | ลมหายใจเข้า |
| พระอัสสาสะ | ลมหายใจออก |
| พระโอษฐ์ | ปาก |
| พระตาลุ, เพดานพระโอษฐ์ | เพดานปาก |
| พระทาฐะ, พระทาฒะ | เขี้ยว |
| พระทนต์ | ฟัน |
| พระชิวหา | ลิ้น |
| พระปราง | แก้ม |
| พระกำโบล, กระพุ้งพระปราง | กระพุ้งแก้ม |
| พระกรรณ | หู |
| พระพักตร์ | ใบหน้า |
| พระศอ | คอ |
| พระกัจฉะ | รักแร้ |
| พระกร | แขน |
| ข้อพระกร | ข้อมือ |
| พระหัตถ์ | มือ |
| ฝ่าพระหัตถ์ | ฝ่ามือ |
| พระองคุลี | นิ้วมือ |
| พระดัชนี | นิ้วชี้ |
| พระมัชฌิมา | นิ้วกลาง |
| พระอังคุฐ | นิ้วหัวแม่มือ |
| พระกนิษฐา | นิ้วก้อย |
| พระนขา, พระกรชะ | เล็บ |
| พระปีฬกะ | ไฝ, ขี้แมลงวัน |
| พระอสา | สิว |
| พระฉายา | เงา |
| พระโลมา | ขน |
| พระอังคาร | กระดูก |
| พระเสโท | เหงื่อ |
| พระเขฬะ | น้ำลาย |
| พระกัณฐมณี | ลูกกระเดือก |
| พระรากขวัญ | ไหปลาร้า |
| พระอุระ | อก |
| พระกษิรธารา | น้ำนม |
| สายพระสกุล | สายรก |
| พระปรัศว์ | สีข้าง |
| กล้ามพระมังสา | กล้ามเนื้อ |
| พระพาหา, พระพาหุ | บ่า |
| พระชีพจร | ชีพจร |
| พระยอด | หัวฝี |
| พระพาหัฐิ | กระดูกแขน |
| พระคีวัฐิ | กระดูกคอ |
| พระชังฆัฐิ | กระดูกแข้ง |
| พระปาทัฐิ | กระดูกเท้า |
| พระโสณี | ตะโพก |
| พระวัตถิ | กระเพาะปัสสาวะ |
| พระเขฬะ | น้ำลาย |
| หลอดพระวาโย | หลอดลม |
| พระนหารู | เส้น, เอ็น |
| พระปัปผาสะ | ปอด |
| พระปิหกะ | ม้าม |
| พระธมนี | เส้นประสาท |
| พระยกนะ (อ่านว่า ยะ-กะ-นะ) | ไต |
| พระอันตะ | ไส้ใหญ่ |
| พระหทัย, พระกมล | หัวใจ |
| พระอุทร | ท้อง |
| พระกษิรธารา | น้ำนม |
| เส้นพระโลหิต, หลอดพระโลหิต | เส้นเลือด, หลอดเลือด |
| พระกิโลมกะ | พังผืด |
| พระลสิกา | น้ำในไขข้อ |
| พระปิตตะ | ดี, น้ำดี |
| พระเสมหะ | เสลด |
| พระบุพโพ | น้ำหนอง, น้ำเหลือง |
| พระเพลา | ขา, ตัก |
| พระชงฆ์ | แข้ง |
| หลังพระชงฆ์ | น่อง |
| พระบาท | เท้า |
| นิ้วพระบาท | นิ้วเท้า |
| พระโคปผกะ | ตาตุ่ม |
| พระบังคนหนัก | อุจจาระ |
| พระบังคนเบา | ปัสสาวะ |
| พระอังคาร, พระสรีรางคาร | เถ้ากระดูก |
| มูลพระนขา | ขี้เล็บ |
| พระผาสุกะ | ซี่โครง |
| พระผาสุกัฐิ | กระดูกซี่โครง |
| พระมัตถลุงค์ | มันในสมอง |
| พระปัณหิ, พระปราษณี, ส้นพระบาท | ส้นเท้า |
| ฝ่าพระบาท | ฝ่าเท้า |
| หลังพระบาท | หลังเท้า |
| กล่องพระสกุล | มดลูก |
| พระกฤษฎี, บั้นพระองค์, พระกฏิ | เอว |
| พระที่นั่ง | ก้น, ที่นั่งทับ |
| พระนาภี | สะดือ, ท้อง |
| อุณหภูมิพระวรกาย | อุณหภูมิของร่างกาย |
ตารางคำราชาศัพท์หมวดทั่วไป
| คำราชาศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| บรรทม | นอน |
| เสวย | กิน |
| สรง | อาบน้ำ |
| ฉลองพระองค์ | แต่งตัว |
| ตรัส | พูด |
| เสด็จ | เดิน |
| ประทับ | ยืน |
| ประทับ | นั่ง |
| สวรรคต | ตาย |
| ทรงทราบ | รู้ |
| ประทาน | ให้ |
| เสด็จ | ไป |
| เสด็จ | มา |
| ประทับ | อยู่ |
| อันใด | อะไร |
| ผู้ใด | ใคร |
| แห่งใด | ที่ไหน |
| ครั้งใด | เมื่อไหร่ |
| ประการใด | อย่างไร |
| เหตุใด | ทำไม |
| ล้นเกล้า | มาก |
| เบาบาง | น้อย |
| ดีเลิศ | ดี |
| เลวร้าย | ไม่ดี |
| งดงาม | สวย |
| น่าเกลียด | ไม่สวย |
| ใหญ่หลวง | ใหญ่ |
| น้อยนิด | เล็ก |
| สูงส่ง | สูง |
| ต่ำต้อย | ต่ำ |
| หนักอึ้ง | หนัก |
| เบาบาง | เบา |
| ร้อนระอุ | ร้อน |
| เย็นสบาย | เย็น |
| ยามเช้า | เช้า |
| ยามเย็น | เย็น |
| กลางวัน | กลางวัน |
| กลางคืน | กลางคืน |
| วันเวลา | วัน |
| ยามค่ำคืน | คืน |
| ปีพุทธศักราช | ปี |
| เดือน | เดือน |
| อาทิตย์ | อาทิตย์ |
| วันจันทร์ | วันจันทร์ |
| วันอังคาร | วันอังคาร |
| วันพุธ | วันพุธ |
| วันพฤหัสบดี | วันพฤหัสบดี |
| วันศุกร์ | วันศุกร์ |
| วันเสาร์ | วันเสาร์ |
| วันอาทิตย์ | วันอาทิตย์ |
วิธีใช้คำราชาศัพท์ให้ถูกต้อง
การจะใช้คำราชาศัพท์ได้อย่างถูกต้องเหมาะสม นอกจากจะรู้ความหมายของคำแล้ว ต้องเข้าใจบริบทและระดับความเหมาะสมด้วยนะคะ มีเคล็ดลับง่ายๆ ดังนี้:
- ใช้ตามกาลเทศะ: ในการพูดคุยแบบสบายๆ กับเพื่อน คงไม่จำเป็นต้องใช้คำราชาศัพท์ แต่ถ้าเป็นการเขียนเรียงความ การกล่าวสุนทรพจน์ หรืองานพิธีการ การใช้คำราชาศัพท์จะสร้างความเหมาะสมมากขึ้น
- เข้าใจสถานะของบุคคล: คำราชาศัพท์ส่วนมากใช้กับพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศานุวงศ์ ขยายไปถึงพระสงฆ์หรือผู้มีอาวุโสสูงกว่าเรา สำหรับบุคคลทั่วไปในบางโอกาส การใช้คำสุภาพทั่วไปก็อาจเพียงพอแล้วค่ะ
- ไม่ใช้พร่ำเพรื่อ: ความงดงามของคำราชาศัพท์มาจากการที่เราเลือกใช้ให้เหมาะสม ถ้าใส่คำราชาศัพท์มากเกินไป โดยเฉพาะในบริบทที่ไม่จำเป็นอาจทำให้ภาษาของเราดูไม่เป็นธรรมชาติได้ค่ะ
ตัวอย่างประโยคที่ใช้คำราชาศัพท์
- สมเด็จพระนางเจ้าฯ ทรงพระเกษมสำราญ
- พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้จัดงานเลี้ยงในโอกาสพิเศษ
- ขอประทานกราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
- หม่อมฉันขอพระราชทานอภัยโทษด้วยเพคะ
- นักข่าวได้ถ่ายภาพพระพักตร์ของเจ้าหญิงเอาไว้
สรุป
การเรียนรู้และใช้คำราชาศัพท์อย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญในการสื่อสารภาษาไทยอย่างมีประสิทธิภาพและสุภาพ บทความนี้ได้นำเสนอ 100+ คำราชาศัพท์ที่ควรรู้ พร้อมตารางสรุปและตัวอย่างการใช้ เพื่อให้คุณสามารถนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้
หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์สำหรับผู้ที่ต้องการเรียนรู้และพัฒนาการใช้ภาษาไทยให้ดียิ่งขึ้น การฝึกฝนและทำความเข้าใจคำราชาศัพท์อย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้คุณสามารถสื่อสารได้อย่างมั่นใจและเหมาะสมในทุกสถานการณ์
สำหรับผู้ที่สนใจ สามารถศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับคำราชาศัพท์ได้จากแหล่งข้อมูลต่างๆ เช่น หนังสือเรียนภาษาไทย เว็บไซต์ หรือแอปพลิเคชันเกี่ยวกับภาษาไทย
