ท่ามกลางแสงตะวันอันเจิดจ้า บนสรวงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราช มีนางฟ้าผู้เลอโฉม 7 นาง ประทับอยู่ นางเหล่านี้คือ “นางสงกรานต์” ธิดาของท้าวกบิลพรหมเทพ ผู้ทำหน้าที่อัญเชิญศีรษะของบิดา แห่เวียนรอบเขาพระสุเมรุ แต่ละนางประจำวัน ต่างทรงพาหุรัด อาภรณ์ ภักษาหาร และอาวุธที่แตกต่างกัน สะท้อนถึงอิทธิพล และคำทำนายแห่งปี การมาเยือนของนางสงกรานต์แต่ละองค์ จึงเปรียบเสมือนสัญญาณแห่งการเปลี่ยนแปลง ชักนำความหวัง ความโชคดี และชะตาชีวิต มาสู่ผู้คนบนโลกมนุษย์
ประวัตินางสงกรานต์
ตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ นางสงกรานต์ทั้ง 7 เป็นธิดาของท้าวกบิลพรหม ผู้เป็นเทพแห่งฤดูร้อน ประทับอยู่บนสรวงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราช หน้าที่สำคัญของนางสงกรานต์คือการผลัดเปลี่ยนกันอัญเชิญศีรษะของท้าวกบิลพรหม แห่เวียนประทักษิณรอบเขาพระสุเมรุ ปีละ 1 ครั้ง ตรงกับช่วงวันสงกรานต์ของทุกปีนั่นเอง
เผยโฉม 7 นางสงกรานต์
คนไทยมีความเชื่อเกี่ยวกับนางสงกรานต์มาช้านาน โดยเชื่อว่านางสงกรานต์ทั้ง 7 องค์จะผลัดเปลี่ยนกันมาปกครองโลกในแต่ละปี นางสงกรานต์แต่ละองค์จะมีรูปโฉม ลักษณะนิสัย และบริวารที่แตกต่างกันไป
ความเชื่อเกี่ยวกับนางสงกรานต์มีบทบาทสำคัญในการกำหนดกิจกรรมต่างๆ ในช่วงเทศกาลสงกรานต์ เช่น การทำความสะอาดบ้านเรือน การสรงน้ำพระพุทธรูปที่บ้าน การรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ การขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคล เป็นต้น
นางสงกรานต์ เป็นธิดาของท้าวกบิลพรหม หรือท้าวมหาสงกรานต์ และเป็นนางฟ้าอยู่บนสรวงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราช (สวรรค์ชั้นที่ 1 ในทั้งหมด 6 ชั้น) ซึ่งมีหน้าที่ในการรับศรีษะของท้าวกบิลพรหมแห่รอบเขาพระสุเมรุในแต่ละรอบปี หรือในวันสงกรานต์นั้นเอง โดยมีเกณฑ์กำหนดที่ว่าวันสงกรานต์ คือวันที่ 13 เมษายน ตรงกับวันใดก็ให้นางสงกรานต์ประจำวันนั้นเป็นผู้แห่ นางสงกรานต์มีทั้งหมด 7 องค์ ได้แก่
1. นางสงกรานต์ทุงษเทวี
ทุงษเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำวันอาทิตย์ ทรงพระนามว่า “ทุงษะ” แปลว่า “ดวงอาทิตย์” ทรงพระวรกายสีทอง สวมเสื้อสีทอง ประดับมุกดาหารเป็นเครื่องประดับ ภักษาหารคือมะเดื่อ อาวุธคู่กายคือจักรและสังข์ เสด็จประทับเหนือครุฑ
2. นางสงกรานต์โคราดเทวี
โคราดเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำวันจันทร์ ทรงพระนามว่า “โคราดะ” แปลว่า “ผู้รุ่งเรือง” ทรงพระวรกายสีขาว สวมเสื้อสีขาว ประดับมุกดาหารเป็นเครื่องประดับ ภักษาหารคือน้ำมัน อาวุธคู่กายคือพระขรรค์และไม้เท้า เสด็จประทับเหนือพยัคฆ์
3. นางสงกรานต์รากษสเทวี
รากษสเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำวันอังคาร ทรงพระนามว่า “รากษะ” แปลว่า “อสูร” ทรงพระวรกายสีแดง สวมเสื้อสีแดง ประดับโมราเป็นเครื่องประดับ ภักษาหารคือเลือด อาวุธคู่กายคือตรีศูลและธนู เสด็จประทับเหนือหมู
4. นางสงกรานต์มัณฑาเทวี
มัณฑาเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำวันพุธ ทรงพระนามว่า “มัณฑา” แปลว่า “สง่างาม” ทรงพระวรกายสีเขียว สวมเสื้อสีเขียว ประดับไพฑูรย์เป็นเครื่องประดับ ภักษาหารคือนมและเนย อาวุธคู่กายคือเหล็กแหลมและไม้เท้า เสด็จประทับเหนือลา
5. นางสงกรานต์กิริณีเทวี
กิริณีเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำวันพฤหัสบดี ทรงพระนามว่า “กิริณี” แปลว่า “ช้าง” ทรงพระวรกายสีม่วง สวมเสื้อสีม่วง ประดับมรกตเป็นเครื่องประดับ ภักษาหารคือถั่วและงา อาวุธคู่กายคือพระขรรค์และปืน เสด็จประทับเหนือช้าง
6. นางสงกรานต์กิมิทาเทวี
กิมิทาเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำวันศุกร์ ทรงพระนามว่า “กิมิทา” แปลว่า “ผู้เป็นที่รัก” ทรงพระวรกายสีฟ้า สวมเสื้อสีฟ้า ประดับบุษราคัมเป็นเครื่องประดับ ภักษาหารคือกล้วยและน้ำ อาวุธคู่กายคือพระขรรค์และพิณ เสด็จประทับเหนือควาย
7. นางสงกรานต์มโหทรเทวี
มโหทรเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำวันเสาร์ ทรงพระนามว่า “มโหทร” แปลว่า “ผู้ยิ่งใหญ่” ทรงพระวรกายสีดำ สวมเสื้อสีดำ ประดับนิลรัตน์เป็นเครื่องประดับ ภักษาหารคือเนื้อทราย อาวุธคู่กายคือจักรและตรีศูล เสด็จประทับเหนือนกยูง
รายละเอียดเพิ่มเติม
- นางสงกรานต์ทั้ง 7 องค์ จะสลับสับเปลี่ยนกันประจำวันในสัปดาห์ ในแต่ละปีจะกำหนดให้นางสงกรานต์ประจำวันใดเป็นผู้ถือศีรษะของท้าวกบิลพรหมแห่รอบเขาพระสุเมรุในวันสงกรานต์
- ในแต่ละองค์ของนางสงกรานต์จะมีเครื่องแต่งกาย เครื่องประดับ ภักษาหาร และอาวุธคู่กายที่แตกต่างกันไป ซึ่งสะท้อนถึงลักษณะและเรื่องราวในความเชื่อของคนไทย
ตัวอย่างคำทำนาย
นอกจากนี้ นางสงกรานต์แต่ละองค์ยังมีคำทำนายเกี่ยวกับสภาพอากาศ ความเป็นอยู่ และเหตุการณ์ต่างๆ ในช่วงปีนั้นๆ อีกด้วย ตัวอย่างเช่น
- หากปีนั้นนางสงกรานต์ทรงพาหนะเป็นควาย ฝนจะตกดี ข้าวกล้าจะอุดมสมบูรณ์
- หากปีนั้นนางสงกรานต์ทรงภักษาหารเป็นผลไม้ ผู้คนจะมีความสุข ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ
- หากปีนั้นนางสงกรานต์ทรงอาวุธคู่กายเป็นจักร ผู้คนจะมีความยุติธรรม
คำทำนายเหล่านี้มักถูกนำมาทำนายโดยพระสงฆ์ หรือหมอดู เพื่อใช้เป็นแนวทางในการใช้ชีวิตของประชาชน
เสริมเฮงรับปีใหม่ กับนางสงกรานต์ประจำวันเกิด
เมื่อรู้จักนางสงกรานต์ประจำวันเกิดของตนเองแล้ว มาเสริมความเฮง ต้อนรับศักราชใหม่กันเถอะ!
ไหว้สักการะ บูชาดอกไม้ ตามสีประจำวันเกิด เพิ่มพูนสิริมงคล เช่น ดอกกุหลาบสีชมพู สำหรับนางทิพย์ธารา หรือดอกมะลิ สำหรับนางอุษาเทวี ทำบุญ สร้างกุศล บริจาคทาน ช่วยเหลือผู้อื่น ส่งผลดี เสริมดวงชะตา
ปฏิบัติตนตามคติประจำนางสงกรานต์ ประพฤติตน ตรงตามบุคลิกภาพและคุณงามความดีของนางสงกรานต์ประจำวันเกิด เช่น ความอ่อนโยน สำหรับนางอุษาเทวี หรือความอดทน สำหรับนางโสรยาเทวี
สรุป
นางสงกรานต์เป็นความเชื่อของคนไทยมาช้านาน ถือได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของวันปีใหม่ไทย โดยนางสงกรานต์แต่ละองค์จะมีชื่อ ลักษณะ เครื่องประดับ ภักษาหาร พาหนะ และคำทำนายที่แตกต่างกันไป ในแต่ละปี กรมส่งเสริมวัฒนธรรมจะกำหนดนางสงกรานต์ประจำปีนั้น ๆ เพื่อเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงสภาพอากาศและเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่จะเกิดในปีนั้น ๆ
สำหรับท่านที่สนใจศึกษาเกี่ยวกับประวัตินางสงกรานต์เพิ่มเติม สามารถหาอ่านได้จากหนังสือ เว็บไซต์ หรือพิพิธภัณฑ์ต่าง ๆ รวมถึงสามารถเข้าร่วมกิจกรรมเฉลิมฉลองวันสงกรานต์ตามสถานที่ต่าง ๆ เพื่อร่วมสืบสานประเพณีอันดีงามของไทย
เรื่องที่เกี่ยวข้อง:
- 50 คำอวยพรวันสงกรานต์ ในวันปีใหม่ไทย
- 100 คำคมแคปชั่นสงกรานต์ เด็ด ๆ กวน ๆ
- ประเพณีวันสงกรานต์ มารู้จักความสําคัญและกิจกรรมกัน
