ในประเทศที่มีความเหลื่อมล้ำในสังคมมากเป็นอันดับต้น ๆ ทั้งที่มีเศรษฐกิจแข็งแกร่งที่สุดแห่งหนึ่งในอาเซียน ครอบครัว 1 ใน 10 เป็นคนยากจนที่ไม่มีอันจะกินมีรายได้ไม่ถึงวันละ 50 บาท เลยเลือกที่จะต้องกินอาหารที่มาจากขยะที่เรียกว่า ปั่กปั่ก (PagPag) คือ เศษอาหารเหลือจากกองขยะ ที่นำมาปรุงใหม่เพื่อขายให้คนจนในราคาราว 10 เปโซ หรือราว 6 บาท
ปั่กปั่ก (PagPag) คือ?
PagPag ภาษาตากาล็อก แปลว่า อาหารที่ถูกปัดฝุ่นใหม่ กลายเป็นธุรกิจหนึ่งในหมู่คนยากจน พวกเขาจะนำกระดูกไก่ที่เหลือจากร้านฟาสต์ฟู้ดไก่ทอดมาล้างน้ำ 3-4 น้ำ และนำมาประกอบอาหารใหม่อีกครั้ง เช่น กัลป์เดเรตา (Kaldereta) สตูว์เนื้อในซอสมะเขือเทศ และ อโดโบ้ (Adobo) ปรุงจากเนื้อสัตว์หรืออาหารทะเลหมักด้วยน้ำส้มสายชูและกระเทียม ทอดในน้ำมันจนเป็นสีน้ำตาล
การทำ ปั่กปั่ก (PagPag)
- เริ่มจากเช้าตรู่คนคัดแยกขยะจะเริ่มออกมาค้นหาเศษกระดูกไก่ตามกองขยะ ที่รถขนขยะใส่อาหารเหลือจากร้านอาหารออกมาทิ้ง พวกเขาก็เริ่มลงมือคัดแยกขยะที่ยังสามารถกินได้อยู่ เช่น กระดูกไก่ที่ยังมีเนื้อติดอยู่ตามแต่คนจะกินเหลือ
- พอคัดแยกขยะเสร็จคนคัดแยกขยะจะนำกระดูกไก่ไปขายต่อให้ร้านอาหารชุมชนแออัด
- แม่ค้าจะนำกระดูกไก่ที่ยังมีเนื้อติดมาล้างน้ำ 3-4 น้ำ กระทั่งไม่มีเศษดินปะปนติดมาด้วย และนำมาประกอบอาหารใหม่อีกครั้ง เช่น กัลป์เดเรตา (Kaldereta) และ อโดโบ้ (Adobo) หรือเรียกกันว่า ปั่กปั่ก (PagPag) ที่ทำมาจากเศษอาหารจากกองขยะ
- หลังจากล้างไก่ให้สะอาดแล้วก็เริ่มทำการเจียวหอมให้หอมใส่เศษไก่ โรยเกลือพอประมาณและที่สำคัญใส่ซอสมะเขือเทศเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ ช่วยให้ไก่มีรสชาติและไม่ให้เศษไก่มีกลิ่นเศษขยะ คลุกเคล้าให้เข้ากันตั้งไฟต่อไปอีก 15 นาที ก็จะได้เมนู กัลป์เดเรตา (Kaldereta)
รายได้จากการขาย ปั่กปั่ก
ซื้อซากไก่จากพ่อค้า 1 ถุง 180 เปโซ หรือ 108 บาท เมื่อนำมาปรุงเป็น ปั่กปั่ก แล้วขายได้หมดจะได้เงิน 200 เปโซ หรือ 121 บาท หักค่าใช้จ่ายต้นทุนทั้งหมดเหลือกำไร 50 เปโซ หรือ 30 บาท
ทำไม ปั่กปั่ก ต้องเป็นไก่
เพราะคนนิยมกินไก่เพราะดีกว่าหมู เนื้อหมูมีไขมันเยอะกินแล้วเสี่ยงต่อโรค และ คนฟิลิปปินส์นิยมกินอาหารฟาสต์ฟู้ด เช่น ไก่ทอด และ แฮมเบอร์เกอร์ ไก่ทอดเป็นที่นิยมมากในฟิลิปปินส์ เช่น Jollibee มีร้านอาหารกว่า 100 ร้านทั่วประเทศ ในปี 2563 บริษัทวางแผนเพิ่มจำนวนร้านอาหารให้มากถึง 4,000 ร้านทั่วโลก ทำให้มีเศษไก่เหลือเป็นจำนวนมากในฟิลิปปินส์
บางทีก็รู้สึกว่าไม่ยุติธรรมนะ ที่พวกเขามีเงินแล้วจะกินทิ้งกินขว้างได้ แต่บางทีมันก็รู้สึกโชคดีเหมือนกัน ที่ทำให้เราได้มีอาหารแบบนี้กิน
สาระน่ารู้เบื้องต้นเกี่ยวกับปั่กปั่ก
ปั่กปั่กมีที่มาอย่างไร
ปั่กปั่กมีสาเหตุหลักมาจากความยากจน ฟิลิปปินส์เป็นประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งประชาชนจำนวนมากยังคงเผชิญหน้ากับความยากลำบากในด้านการเงิน อาหารเป็นปัจจัยพื้นฐานที่สำคัญที่สุด แต่สำหรับคนยากจนแล้ว การซื้ออาหารที่มีคุณภาพและปลอดภัย อาจเป็นสิ่งที่ไกลเกินเอื้อม ปั่กปั่กจึงกลายเป็นทางเลือกสุดท้าย เพื่อให้มีชีวิตรอด
ใครเป็นผู้เก็บและนำปั่กปั่กมาขาย
คนที่เก็บและนำปั่กปั่กมาขายมักเป็นผู้ยากไร้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คนไร้บ้าน ผู้พิการ หรือผู้สูงอายุ พวกเขาจะออกหาปั่กปั่กตามแหล่งต่างๆ เช่น ถังขยะหลังร้านอาหาร ตลาดสด หรือแม้กระทั่งกองขยะขนาดใหญ่
กระบวนการคัดแยกและปรุงแต่งปั่กปั่ก
กระบวนการคัดแยกและปรุงแต่งปั่กปั่ก มีความเสี่ยงต่อสุขภาพเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากปราศจากสุขอนามัยที่เหมาะสม ผู้เก็บปั่กปั่กมักคัดแยกด้วยมือเปล่า โดยไม่มีการล้าง สถานที่ปรุงแต่งก็มักเป็นเพิงพัก หรือกระท่อสกปรก อาหารเหล่านี้ อาจมีการปนเปื้อนของเชื้อโรค สารพิษ หรือโลหะหนัก
ผลกระทบต่อสุขภาพจากการบริโภคปั่กปั่ก
การบริโภคปั่กปั่ก ส่งผลกระทบต่อสุขภาพร่างกายได้หลากหลาย ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ดังนี้
- โรคติดเชื้อ: อาหารที่เก็บมาจากกองขยะ มักมีการปนเปื้อนของเชื้อแบคทีเรีย พยาธิ และไวรัส ซึ่งก่อให้เกิดโรคท้องร่วง อาหารเป็นพิษ หรือโรคติดต่ออื่นๆ
- พิษจากสารเคมี: กองขยะอาจมีสารเคมีตกค้าง เช่น น้ำยาทำความสะอาด หรือสารกำจัดแมลง การนำเศษอาหารที่ปนเปื้อนสารเคมีเหล่านี้มาบริโภค ก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย และอาจสะสมจนกลายเป็นโรคมะเร็งได้
- โลหะหนัก: พลาสติก และโลหะ ที่ทิ้งปะปนมากับขยะ อาจส่งผลให้มีการปนเปื้อนของโลหะหนัก เช่น ตะ鉛 (ตะกั่ว) ปรอท แคดเมียม ซึ่งส่งผลต่อระบบประสาท ไต และกระดูก
- ภาวะขาดสารอาหาร: ปั่กปั่กขาดสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โปรตีน วิตามิน และแร่ธาตุ ส่งผลต่อการเจริญเติบโต พัฒนาการ และภูมิคุ้มกันโรค
ผลกระทบต่อสังคมและเศรษฐกิจจากปั่กปั่ก
นอกเหนือจากผลกระทบต่อสุขภาพ ปั่กปั่กยังส่งผลกระทบต่อสังคม และเศรษฐกิจของฟิลิปปินส์ ดังนี้
- วงจรความยากจน: การพึ่งพาปั่กปั่กเป็นอาหาร เป็นการแก้ปัญหาที่ไม่ยั่งยืน ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ ทำให้เด็กๆ ขาดสารอาหาร ส่งผลต่อการเรียนรู้ และการเจริญเติบโต กลายเป็นวงจรความยากจนที่ยากจะหลุดพ้น
- ภาพลักษณ์ของประเทศ: ปั่กปั่กเป็นสัญลักษณ์ของความยากจน และสุขอนามัยที่ย่ำแย่ ส่งผลกระทบต่อภาพลักษณ์การท่องเที่ยว และการลงทุนจากต่างประเทศ
- ภาระด้านสาธารณสุข: การแพร่ระบาดของโรค ที่เกี่ยวเนื่องกับการบริโภคปั่กปั่ก ก่อให้เกิดภาระหนักแก่ระบบสาธารณสุข ทั้งด้านงบประมาณ และบุคลากรทางการแพทย์
ทางเลือกในการแก้ไขปัญหารปั่กปั่ก
ปั่กปั่กเป็นปัญหาที่ซับซ้อน ต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ดังนี้
- การยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน: การสร้างงาน การศึกษา และสวัสดิการ ที่เพียงพอ จะช่วยให้คนยากจนมีรายได้ สามารถซื้ออาหารที่ปลอดภัย และมีคุณภาพ
- การจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพ: ระบบการจัดการขยะที่ดี จะช่วยลดปริมาณอาหารเหลือทิ้งที่แพร่เชื้อ รวมถึงการรณรงค์เรื่องการลด การใช้ และการแยกขยะ
- โครงการอาหารกลางวัน: การสนับสนุนโครงการอาหารกลางวัน โดยเฉพาะในโรงเรียน จะช่วยให้เด็กๆ ได้บริโภคอาหารที่สะอาด และมีคุณภาพ ลดความเสี่ยงในการหันไปพึ่งพาปั่กปั่ก
- การสร้างโอกาสประกอบอาชีพ: การส่งเสริมให้ผู้ยากจน มีโอกาสประกอบอาชีพ สร้างรายได้ จะช่วยให้พวกเขาสามารถเลี้ยงดูตัวเอง และครอบครัวได้อย่างยั่งยืน
สรุป
ปั่กปั่ก เป็นปัญหาสังคมที่สะท้อนถึงความเหลื่อมล้ำ และความยากจน การแก้ไขปัญหารปั่กปั่ก ต้องอาศัยความร่วมมือกันระหว่าง ภาครัฐ เอกชน และประชาชน โดยมุ่งเน้นการสร้างงาน ยกระดับคุณภาพชีวิต ควบคู่ไปกับการบริหารจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้ทุกคนในสังคม มีโอกาสเข้าถึงอาหารที่ปลอดภัย และมีคุณภาพ ก้าวข้ามปัญหาความยากจน และนำพาฟิลิปปินส์ไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน
ที่มา – BBC News, รอบโลก By กรุณา บัวคำศรี
