ประเพณีสำคัญในวันสงกรานต์ นอกจากการสรงน้ำพระที่บ้าน ก็ยังมีประเพณีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ใน วันสงกรานต์ หรือวันขึ้นปีใหม่ของไทย ซึ่งตรงกับวันที่ 13-15 เมษายน ของทุกปี การรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ โดนงดมาตั้งแต่มีโควิด
รดน้ำดำหัว
รดน้ำดำหัว เป็นคำพูดของชาวเหนือที่จะไปรดน้ำขอขมาและขอพรจากผู้ใหญ่ที่ตนเคารพนับถือ แสดงความเคารพต่อบิดา มารดา ผู้ใหญ่ หรือผู้มีพระคุณ เพื่อขอโทษต่อสิ่งที่เคยล่วงเกิน ทั้งกาย วาจา ใจ ทั้งที่ตั้งใจหรือไม่ได้ตั้งใจ ไม่ว่าจะต่อหน้าหรือว่าลับหลัง ซึ่งในอดีตนั้นการรดน้ำ คือ การอาบน้ำ
ส่วนการดำหัวก็คือการสระผมให้ผู้ใหญ่นั่นเอง โดยจะใช้น้ำส้มป่อยหรือน้ำมะกรูดในการสระผม (คำว่า ดำหัว เป็นภาษาล้านนาดั้งเดิม หมายถึงการสระผม) จวบจนถึงวันนี้การรดน้ำดำหัวกลายเป็นประเพณีที่ดีงามอย่างหนึ่ง ที่ประชาชนชาวไทยปฏิบัติสืบทอดต่อ ๆ กันมาในวันสงกรานต์ทุกปี
- รวมคำอวยพรวันสงกรานต์ ในวันปีใหม่ไทย!
- วิธีฉลองสงกรานต์อย่างไรให้ปลอดภัยแบบ New Normal
- รวมแคปชั่นสงกรานต์ คำคมสงกรานต์ เสี่ยว ๆ กวน ๆ
รดน้ําดําหัวผู้ใหญ่ใช้อุปกรณ์อะไรบ้าง ?
- น้ำอบไทย น้ำหอม หรือน้ำส้มป่อย ผสมกับน้ำสะอาดในปริมาณที่เหมาะสม ให้มีกลิ่นหอม
- ดอกมะลิ ดอกกุหลาบ หรือดอกไม้หอมอื่น ๆ ที่เป็นมงคล
- ขันเงินหรือขันทองเหลืองใบใหญ่สำหรับใส่น้ำ
- ขันเงินหรือขันทองเหลืองใบเล็กสำหรับตักน้ำ
- พานข้าวตอก ดอกไม้ ธูปเทียนแพ (สำหรับขอขมา)
- ผ้าตัดเสื้อสวย ๆ เสื้อผ้าใหม่ ผ้าห่มผืนใหม่ หรือของขวัญเล็ก ๆ น้อย ๆ
วิธีการรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่
โดยปกติแล้วประเพณี “รดน้ำดำหัว” จะทำกันในวันสุดท้ายของเทศกาลสงกรานต์ (15 เม.ย.) เพียงวันเดียวหรือ “วันเถลิงศก” ไม่ใช่ว่าจะเลือกทำวันใดก็ได้ แต่ในปัจจุบันอาจมีการเปลี่ยนแปลงไปบ้างตามความสะดวกของแต่ละครอบครัว เพื่อเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวที ของผู้น้อยและขอขมาลาโทษที่อาจเคยล่วงเกินผู้ใหญ่
อีกทั้งเป็นการขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตนเอง ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นประเพณีที่ลูก หลาน มักทำให้กับผู้อาวุโสในบ้านเพื่อขอพร แต่ปัจจุบันกลับมีความเชื่อผิด ๆ เกิดขึ้นนั่นก็คือ การที่ผู้น้อยให้พรผู้ใหญ่ ซึ่งถือว่าเป็นการกระทำที่ผิดตามหลักประเพณีที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน
คำกล่าวรดน้ำดำหัว
ผู้น้อยขอขมาพ่อแม่ในวันสงกรานต์
กายะกัมมัง วจีกัมมัง มโนกัมมัง โยโทโส ที่ข้าพเจ้า (ชื่อ-นามสกุล) ประมาทพลาดพลั้งทำผิดมาในชาตินี้ ตั้งแต่เกิดจนถึงปัจจุบัน (หากนึกได้ว่าเคยทำสิ่งใดไว้ เช่น เคยเถียงท่าน เคยดื้อไม่เชื่อฟัง เคยทำร้ายจิตใจท่านเรื่องใด ควรบอกให้หมด) ลูกได้สำนึกแล้วในกรรมนั้น ขอให้คุณพ่อ และคุณแม่ อโหสิกรรมให้กับลูกทุกเรื่องนะคะ/นะครับ
ผู้น้อยขอพรวันสงกรานต์จากผู้ใหญ่
ในวันสงกรานต์นี้ ลูกหลาน (หรือสรรพนามอื่น ๆ เช่น ผม ดิฉัน หนู ฯลฯ ตามความเหมาะสม) ขอกราบขอพรจาก…..เพื่อความเป็นสิริมงคลรับปีใหม่ด้วยครับ/ค่ะ
ผู้ใหญ่ให้พรผู้น้อยในวันสงกรานต์
- วันสงกรานต์ ขอให้สุขกาย สบายใจ ปลอดทุกข์ ปลอดโรคภัย พบเจอแต่สิ่งดี ๆ ตลอดไป
- สุขสันต์วันสงกรานต์ ขอให้มีความรุ่งเรือง เจริญก้าวหน้า ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน การเงิน คิดสิ่งใดก็ขอให้สมความปรารถนา
- ขอให้มีชีวิตที่สดใส ชื่อเสียงขจรขจายเหมือนกลิ่นหอมของดอกไม้ และมีความสุขความร่มเย็นเหมือนสายน้ำ
- ขออย่าได้เจ็บ อย่าได้ป่วย ขอให้ร่ำรวย มีเงินแสน มีเงินล้าน มีความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงาน และมีสุขภาพแข็งแรง
- ขอให้พระรัตนตรัยคุ้มครอง บุญรักษาให้พบเจอแต่ความรุ่งเรืองในทุก ๆ ด้าน มีความสุขสมหวังในทุกสิ่งตลอดไป
- ขอให้รวยสุข รวยโชคลาภ คิดสิ่งใดก็ขอให้สมหวังดังใจในวันสงกรานต์และตลอดไป
การรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ เป็นประเพณีอันดีงามที่ควรค่าแก่การสืบสานต่อไป ประเพณีนี้ไม่เพียงแต่แสดงถึงความเคารพนับถือต่อผู้ใหญ่ แต่ยังเป็นการขอขมาลาโทษ และเป็นการอวยพรปีใหม่ไทยอีกด้วย ทุกคนควรมีส่วนร่วมในการสืบสานประเพณีอันดีงามนี้ เพื่อให้ประเพณีรดน้ำดำหัวคงอยู่คู่กับคนไทยไปชั่วนิรันดร์
