ผมหงอกเส้นแรกมักเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงวัยชรา เช่นเดียวกับในนิทานชาดก “บวชเพราะผมหงอก” พระเจ้ามฆเทวะ กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ทรงเห็นผมหงอกเส้นแรกบนศีรษะ จึงทรงตัดสินใจออกบวชเพื่อแสวงหาธรรมะ นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า ชีวิตนั้นไม่เที่ยงแท้ สิ่งใดที่ได้มาก็ต้องมีวันจากไป ให้เรารู้จักปล่อยวางและแสวงหาคุณค่าที่แท้จริงของชีวิต
บวชเพราะผมหงอก
ในสมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้า ประทับอยู่วัดเชตวัน เมืองสาวัตถี ทรงปรารภการเสด็จออกผนวชของพระองค์ ได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธก ว่า…
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ในกรุงมิถิลา วิเทหรัฐ มีพระราชาผู้ทรงธรรมพระองค์หนึ่งพระนามว่า มฆเทวะ พระองค์ได้ตรัสกับนายช่างกัลบก (ช่างตัดผม) ว่า “นายช่าง หากวันใดท่านเห็นผมหงอกบนศีรษะเรา จงบอกเราด้วย”
ต่อมาวันหนึ่ง นายช่างกัลบกพบผมหงอกเส้นหนึ่งบนศีรษะของพระราชา จึงได้ทูลให้ทรงทราบ พระราชาจึงสั่งให้ถอนออกมาวางไว้ที่ฝ่าพระหัตถ์ของพระองค์
ในสมัยนั้น พระราชายังมีพระชนมายุเหลืออยู่อีก 84,000 ปี ถึงกระนั้นพระองค์ก็ถึงความสลดพระทัยว่า ความตายใกล้เข้ามาแล้ว พระองค์ทรงวิตกจนพระเสโทเปียกชุ่มไปทั่วพระวรกาย ได้ตัดสินพระทัยออกบรรพชาในวันนั้น จึงทรงประทานบ้านหลังโตแก่นายช่างกัลบก และมอบราชสมบัติแก่พระโอรสพระองค์ใหญ่
พวกอำมาตย์ ได้ทูลถามถึงสาเหตุที่พระองค์สละราชสมบัติ พระองค์จึงตรัสบอกสาเหตุที่สละราชสมบัติออกบวชเพราะผมหงอกบนศีรษะ แล้วได้ตรัสคาถาแก่อำมาตย์ทั้งหลายว่า “เมื่อวัยล่วงลับไป ผมบนศีรษะของเราก็หงอก เทวทูตก็ปรากฎชัด บัดนี้ เป็นเวลาที่เราควรจะบวช” ครั้นตรัสแล้ว ก็สละราชสมบัติบวชเป็นฤาษีในวันนั้นเอง ประทับอยู่ในสวนมะม่วงตราบจนสวรรคต
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
ไม่ควรประมาทในวัย เพราะความประมาทเป็นหนทางแห่งความตาย
